: مورچه های همزیست با شپشک آردآلود جنوب (.nipaecoccusviridis(new در باغ های مرکبات استان فارس

نام خانوادگی: محمدی نام: شیما شماره دانشجویی: 8720906 عنوان پایان نامه: مورچه های همزیست با شپشک آردآلود جنوب nipaecoccusviridis(new.)در باغ های مرکبات استان فارس استادراهنما: دکتر محمد سعید مصدق استاد مشاور: دکتر مهدی اسفندیاری درجه تحصیلی: کارشناسی ارشد رشته: حشره شناسی دانشگاه: شهید چمران اهواز دانشکده: کشاورزی گروه: گیاه پزشکی تاریخ فارغ التحصیلی: 27/6/1390تعداد صفحه:219 کلید واژه ها: مورچه، همزیستی، شپشک آردآلود جنوبnipaecoccusviridis شپشک آردآلود جنوب nipaecoccusviridis(newstead) یکی از آفات مهم در باغ های مرکبات در استان فارس است. این شپشک روی قسمت های مختلف گیاه میزبان از جمله شاخه، برگ ها، میوه ها و ریشه های درختان مورد حمله تشکیل کلنی می دهد. این آفت با ترشح عسلک سبب جلب برخی از گونه های مورچه و در نتیجه ایجاد رابطه همزیستی میان خود و مورچه ها می گردد. مورچه ها از این عسلک تغذیه کرده و شپشک مذکور را در برابر دشمنان طبیعی حفظ می کنند و این امر تأثیر منفی در مبارزه بیولوژیک علیه این آفت دارد. با توجه به نقش مهم دشمنان طبیعی در کنترل شپشک آردآلود جنوب شناسایی مورچه های همزیست با این شپشک در باغ های مرکبات استان فارس موضوع این تحقیق قرار گرفت. برای این منظور مورچه های همزیست با شپشک مذکور طی سال های 1387 تا 1389 از درختان مرکبات شهر شیراز و شهرستان های جهرم، کازرون، داراب، قیر و کارزین، فیروزآباد و فسا طی بازدیدهای تصادفی از باغ های مرکبات جمع آوری گردید. در مجموع 30 گونه متعلق به 13 جنس و 3 زیرخانواده شناسایی گردید. از این تعداد 1 گونه برای دنیا و 8 گونه (*) برای فون ایران جدید بود. به جزءگونه polyrhachislacteipennis smith همه گونه ها برای اولین بار از استان فارس گزارش می شوند. این نتایج می تواند در مطالعات رفتاری و اکولوژیک روی مورچه ها در راستای بهبود کنترل بیولوژیک شپشک آردآلود جنوب استفاده گردد. با توجه به اینکه این تعداد گونه تنها به عنوان گونه های همزیست با شپشک آردآلود جنوب جمع آوری شده است به نظر می رسد با بررسی های جامع روی فون مورچه ها در استان فارس گونه های بیشتری یافت گردد. گونه های جمع آوری شده به تفکیک زیرخانواده به شرح زیر می باشد: i- myrmicinae: crematogaster antaris forel, aphaenogaster splendida roger*, monomorium destructor jerdon, monomorium abeillei andre, monomorium acutinode collingwood &agosti*, monomorium attenuatum n. sp., tetramorium chefteki forel, pheidole teneriffana forel, pheidole pallidula nylander, pheidole sculpturata mayr*, cardiocondyla emeryi forel*,cardiocondyla stambuloffii forel, cardiocondyla mauretanica forel, ii-formicinae: polyrhachis lacteipennis smith, camponotus lateralis olivier*, camponotus oasium forel, camponotus staryi pisarski, camponotus xerexes forel, lepisiota bipartite smith, lepisiota melas emery*, lepisiota niger dalla torre*, lepisiota sp.,paratrechina longicornis latreille, paratrechina vividula nylander, plagiolepis pallescens forel, plagiolepis barbara forel*, cataglyphis lividus andre, cataglyphis nodus brulle, iii- dolichoderinae: tapinoma erraticum latreilli, tapinoma simrothi krausse. در بخش دیگری از این تحقیق نمونه برداری از مورچه های همزیست با شپشک آردآلود جنوب روی 15 درخت در یک باغ 15 هکتاری هر دو هفته یک بار در طول یک سال و به طور مستمرانجام گرفت. 8 گونه مورچه همزیست با شپشک آردآلود جنوب جمع آوری و شناسایی گردید و مشاهده شد که کارگران مورچه های شناسایی شده در ردیف های منظم و جداگانه از روی زمین، لانه های موجود در شکاف تنه درختان، محل اتصال شاخه های درختان به زمین و یا اتصال علف های هرز روی درختان مرکبات تردد داشته و هم زمان با جمع آوری عسلک، از شپشک ها بشدت مراقبت و اقدام به جابجایی پوره های شپشک می کنند. تردد هم زمان 6 گونه مورچه روی یک درخت و تغذیه از عسلک مترشحه از شپشک مذکور نیز مشاهده شد. به نظر می رسد، میزان جمعیت و تردد مورچه ها در روی درختان بستگی کامل به وجود جمعیت شپشک دارد و به تدریج که جمعیت شپشک های درختی افزایش پیدا می کنند بر تعداد ستون ها و تراکم مورچه های تردد کننده افزوده خواهد شد. این مورچه ها قادرند به صورت همزیست با یکدیگر به طور هم زمان روی یک درخت فعالیت نمایند.